گوش دادن فعالانه ارزش امتحان کردن را دارد، چون مزایای زیادی را برای شما به همراه خواهد داشت. گوش دادن در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، تنها کاری که باید انجام دهید این است که جایی بنشینید، لب‌های خود را بسته نگه دارید و فقط گوش دهید. در واقعیت، گوش دادن مؤثر پیچیده است، به خصوص وقتی موانعی در مسیر وجود داشته باشند که توانایی ما را برای درک کامل حرف‌های شخص دیگر کاهش می‌دهند. بیایید بررسی کنیم که چگونه گوش دادن فعالانه با شنیدن غیرفعال که اکثر ما به آن عادت کرده‌ایم متفاوت است.

گوش دادن فعالانه چیست؟

گوش دادن فعالانه به معنای گوش دادن به کسی با هدف شنیدن حرف او، درک پیامش و حفظ آنچه می‌گوید در ذهن است. شما می‌توانید گوش دادن فعال را به عنوان متعهدترین شکل گوش دادن به دیگران در نظر بگیرید. فراتر از شنیدن، شما تمام توجه خود را به او معطوف می‌کنید. اصطلاح گوش دادن فعالانه از دهه 1950 رایج بوده است و اولین بار در مقاله‌ای که توسط روانشناسان «کارل راجرز» و «ریچارد فارسون» نوشته شده بود، استفاده شد. آنها در کتابشان بیان کردند: «گوش دادن فعالانه مستلزم آن است که ما وارد ذهن گوینده شویم و از دیدگاه او موضوع را درک کنیم.»

چرا گوش دادن فعالانه مهم است؟

گوش دادن برای فهمیدن، نه فقط برای شنیدن، نیاز به تلاشی آگاهانه دارد تا رویکرد انفعالی که اکثر ما به آن عادت داریم را کنار بزند. پس آیا گوش دادن فعالانه ارزش تلاش را دارد؟ در ادامه به اهمیت این موضوع اشاره می‌کنیم:

• درک کردن را تقویت می‌کند: هدف اصلی گوش دادن فعالانه بهبود درک است. وقتی درک کردن به درستی انجام شود، هم صحبت کننده و هم شنونده این شانس را دارند که سؤال بپرسند، بازخورد بدهند و به درک متقابل برسند.
• به بهبود روابط کمک می‌کند: همه ما می‌خواهیم احساس کنیم که دیده می‌شویم، ارزشمند هستیم و درک می‌شویم. وقتی کسی فقط نیمی از توجه خود را به ما می‌دهد این اتفاق نمی‌افتد. تحقیقات نشان می‌دهند که تمرکز و حساسیت مربوط به گوش دادن فعالانه باعث افزایش اعتماد می‌شود و به روابط ما کمک می‌کند و هماهنگی و همکاری در تیم را تقویت می‌کند.
• سوگیری را کاهش می‌دهد: ما اطلاعات را از طریق ذهن خودمان پردازش می‌کنیم. این طبیعت انسان است، اما گوش دادن فعالانه شما را مجبور می‌کند که از ذهن خود خارج شوید و چیزها را از دیدگاه شخص دیگری ببینید. این کار می‌تواند سوگیری‌ها و مفروضاتی را که ما در تعاملات خود وارد می‌کنیم کاهش دهد.

چرا گوش دادن فعالانه اینقدر سخت است؟

اگر گوش دادن فعالانه اینقدر مهم است، چرا بیشتر ما آن را انجام نمی‌دهیم؟ تعدادی از چالش‌ها و موانع موجود در این مهم به شرح زیر هستند:

حواس پرتی بیش از حد

ایمیل‌ها، نوتیفیکیشن ها، افکاری که در ذهن ما پرسه می زنند و زندگی پرمشغله امروز نیازمند توجه هستند. بسیاری از ما گرفتار حواس پرتی‌های مداومی هستیم که تمرکز ما را به هم می‌ریزند، بنابراین اغلب گوش دادن فعالانه را برایمان سخت می‌کند.

احساسات و ادراکات شخصی

دخیل کردن ادراک و نظرات خودتان در مکالمه، چه آگاهانه این کار را انجام دهید چه غیرآگاهانه، می‌تواند درک شما از دیدگاه گوینده را دشوار کند. همچنین گاهی اوقات به این معنی است که شما زمانی را که باید گوش دهید، صرف ساختار دفاع و استدلال از خود می‌کنید، نه اینکه برای درک واقعی صحبت‌های طرف مقابل تلاش کنید.

اضافه بار اطلاعاتی

برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که بازه توجه افراد به طور متوسط حدود هشت ثانیه است. این موضوع تا حد زیادی درست است، چون ما برای تمرکز طولانی روی چیزی مشکل داریم. اگر شریک مکالمه شما نتواند صحبت‌هایش را خلاصه کند، تعامل با او و درک حرف هایی که می‌زند، دشوار خواهد بود.

تمایل ما به حل مسئله

انسان‌ها تمایل دارند چیزهای مثبت را گوش دهند و نه چیزهای منفی را! بنابراین، به‌ویژه در شرایطی که کسی در مورد مشکلی حرف می‌زند، تمایل طبیعی ما این است که فوراً با توصیه یا پاسخ وارد عمل شویم. این واکنش‌ها ممکن است خوب باشند، اما می‌توانند مانع بزرگی برای گوش دادن فعالانه باشند.

چگونه مهارت‌ گوش دادن فعالانه خود را تقویت کنیم؟

در ادامه به چند تکنیک برای تقویت گوش دادن فعالانه اشاره می‌کنیم:

1- خود را برای حداکثر تمرکز آماده کنید

اول از همه، شما باید محیطی ایجاد کنید که بتوانید روی حرف طرف مقابل خود تمرکز بالا داشته باشید. اینکه دقیقاً شرایط خوب چگونه به نظر می‌رسد بستگی به شرایط شما دارد، اما در ادامه چند ایده برای این موضوع وجود دارد:

• تلفن همراه خود را روی «مزاحم نشوید» تنظیم کنید.
• اگر در حال گفتگوی حضوری هستید، مکانی آرام را پیدا کنید.
• اگر به صورت مجازی چت می‌کنید، سایر تب‌های مرورگر را ببندید.
• هرگونه موضوع متفرقه را از ذهن خود دور کنید.

شاید شما در میانه یک کار چالش برانگیز هستید یا با یک مشکل شخصی روبرو هستید که انرژی ذهنیتان را مصرف می‌کند. اگر اینطور است، از طرف مقابل بپرسید که آیا می‌تواند گفتگو را به زمان دیگری موکول کند.

2- از نشانه‌های غیرکلامی برای تقویت توجه خود استفاده کنید

اگر تا به حال با کسی صحبت کرده‌اید که نمی‌تواند از تکان خوردن روی صندلی یا چک کردن ساعتش دست بکشد، می‌دانید که ارتباط غیرکلامی می‌تواند بسیار مهم و موثر باشد. با استفاده از این نشانه‌های غیرکلامی به طرف مقابل نشان دهید که دارید به او گوش می‌دهید:

• قبل از اینکه برای مدت کوتاهی به جای دیگری نگاه کنید، تماس چشمی را به مدت سه ثانیه حفظ کنید. روانشناسان می‌گویند این سه ثانیه برای نشان دادن علاقه جهت گفتگو ضروری است.
• سر تکان دهید یا از حالات مثبت صورت مانند لبخند یا بالا بردن ابروها برای ابراز موافقت خود استفاده کنید.
• دستان خود را روی هم قرار دهید و از گفتن بازوها یا قرار دادن دست در زیر چانه خودداری کنید (نشان دهنده کسالت و خستگی است).

3- از قطع کردن صحبت طرف مقابل خودداری کنید

همه ما می‌خواهیم سریع جواب طرف مقابل را بدهیم، اما گاهی سکوت کردن هم ضروری است. یک راه تقویت گوش دادن فعالانه، قطع نکردن صحبت طرف مقابل است. این کار می‌تواند نشان از بصیرت شما و احترامی باشد که به گوینده می‌گذارید. قطع نکردن صحبت طرف مقابل می‌تواند سیگنال‌های مثبتی را ایجاد کند که در نهایت صحبت را موثر و هدفمند نشان می‌دهد.

4- صحبت های طرف مقابل را خلاصه کنید

تاکید کردن، بخش کلیدی گوش دادن فعال است. در ابتدا ممکن است این موضوع کمی غیرطبیعی به نظر برسد، اما بسیار مهم است که قبل از ادامه بحث، نشان دهید که طرف مقابل چه می‌گوید. سعی کنید از برخی از نکات مهم زیر استفاده کنید:

• به نظر می‌رسد که معنی حرف شما این است که…
• نظر من درباره صحبت شما این است که…
• آنچه من از این گفتگو فهمیدم این است…

موارد فوق تاکید می‌کنند که شما حرف طرف مقابل را درک کرده‌اید. این موضوع باعث ایجاد فضای مثبت در مکالمه می‌شود.

5- از طرف مقابل سؤالات مفیدی بپرسید

هدف از گوش دادن فعالانه این است که بتوانید بازخورد مناسب ارائه دهید. باید منتظر بمانید تا حرف طرف مقابل تمام شود و سپس برای دریافت اطلاعات بیشتر، سؤالات مفید بپرسید. به جای یک «بله» یا «نه» سریع، سوالی بپرسید که طرف مقابل یک پاسخ کامل بدهد. به مثال‌های زیر توجه کنید:

• سؤال بسته: «آیا این مشکل شما بالاخره حل میشه؟»
• سوال باز: «آیا فکری برای حل این مشکل داری؟»

سؤالات بسته افراد را به این فکر می‌اندازد که پاسخ «درست» وجود دارد، نه اینکه به آنها فرصتی بدهند تا آشکارا اطلاعات را با شما به اشتراک بگذارند.

6- از تمرینات گوش دادن فعالانه استفاده کنید

نیازی نیست که به تنهایی روی توسعه مهارت‌های خوب گوش دادن کار کنید. تمرین‌های ساده گوش دادن فعالانه به شما و تیمتان کمک می‌کنند تا ارتباطات عالی و گوش دادن مؤثر را با هم تمرین کنید:

• اعضای تیم را در کنار هم قرار دهید و از آنها بخواهید که یک یا دو دقیقه یکدیگر را به هم معرفی کنند. به عنوان یک گروه گرد هم بیایید و از اعضای تیم بخواهید یکی یکی خود را به کل تیم معرفی کنند. این یک روش عالی برای تمرین تمرکز و خلاصه کردن موضوعات است.
• دوباره تیم خود را به دو دسته تقسیم کنید. از یک نفر بخواهید داستانی در مورد زندگی خود تعریف کند و به دیگری بگویید که اصلاً چیزی نگوید. سپس بینید چه احساسی نسبت به این وضعیت دارند.
• یک نفر را برای اشتراک گذاری یک داستان انتخاب کنید و بقیه اعضای تیم خود را به «سوال کنندگان» و «گفتگو کنندگان» تقسیم کنید. سوال کنندگان فقط می‌توانند از گوینده سؤال بپرسند، در حالی که گفتگو کنندگان تنها می‌توانند تجربیات مشابه خود را به اشتراک بگذارند.

کلام آخر

گوش دادن فعالانه نیاز به تمرین دارد، این یک مهارت ارتباط کلامی ارزشمند است که به شما کمک می‌کند در محل کار موثرتر باشید و به عنان یک همکار همدل و محترم شناخته شوید. شما می‌توانید این مهارت را با تمرین صبر، جملات زبان بدن پذیرا و پرسیدن سوالات مفید ایجاد کنید. گوش دادن فعالانه از جمله مهارت‌های نرم در محیط کار است، اگر به این مبحث علاقمندید، می‌توانید از طریق نقشه راه مطالعه مقالات مهارت های نرم در محیط کار به بقیه مقالات این مبحث دسترسی داشته باشید.

منبع: Atlassian