فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان یکی از اقدامات اساسی و حائز اهمیتی است که در بهبود فرایند سازمان نقش بسزایی دارد. یک سازمان از نیروها و کارکنان خود تشکیل شده است که به نوعی نیروی انسانی سازمان محسوب می ­شوند. مدیریت منابع انسانی هر سازمانی؛ یعنی اصالت دادن به یکی از اساسی‌­ترین مؤلفه­‌های سیستمی هر سازمانی که ارزیابی عملکرد آنان به معنی نظارت و کنترل مناسب بر منابع انسانی سازمان است.

ارزیابی عملکرد کارکنان به شما این امکان را می­بخشد که با شناخت وضعیت و اطلاع  از شرایط هر یک از کارکنان بتوانید نقاط ضعف و قوت فردی و تیمی را کنترل کنید. ارزیابی عملکرد کارکنان یکی از اقداماتی است که نیروی انسانی سازمان را از رکود عملی خارج می­کند. این اقدام اگر به صورت سیستماتیک و مستمر انجام شود، این پیام را به کارکنان و مجموعه منابع انسانی خواهد داد که عملکرد آن­ها و نتایج مثبت و منفی کاری آن­ها زیر نظر و کنترل است و متوجه خواهند شد که اگر اقدام مثبتی انجام دهند مورد تشویق قرار خواهند گرفت و اگر اقدام منفی از آن­ها دیده شود، مواجهه مستقیم صورت خواهد پذیرفت.

ارزیابی عملکرد کارکنان چه کاربردی دارد؟

مفهوم و واژه ارزیابی عملکرد کارکنان را حتماً شنیده­‌اید و به میزان اهمیت آن واقف هستید. روند ارزیابی عملکرد کارکنان معمولاً توسط بخش مدیریت منابع انسانی صورت می­گیرد که این ارزیابی بر اساس بایدها و نبایدهای سازمان و هنجارهای موجود صورت می­گیرد. وجود فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان برای هر سازمانی امری حیاتی است، زیرا به سازمان کمک می‌کند تا روند عملکرد کارمندان را دنبال کند و همچنین نشان می‌دهد که آیا سازمان در مسیر درست حرکت می‌کند یا خیر. این اقدام بسیار در پیشرفت و بهبود وضعیت سازمان مؤثر است.

فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان، عملکرد  را از جنبه‌های بهره‌وری، نقاط قوت، نقاط ضعف و میزان انگیزه‌ی آن‌ها بررسی می‌کند. نتایج این ارزیابی، می‌تواند معیاری برای افزایش حقوق کارمند و ارتقا باشد. فراتر از این، ارزیابی عملکرد کارکنان به مدیران دید مناسبی از اثربخشی فرآیندهای دیگر منابع انسانی چون جذب، آموزش و توسعه‌ی کارکنان می‌دهد و هم‌چنین نقش مهم کارکنان در مسیر پیشرفت سازمان نیز برای ایشان شفاف می‌گردد.

هنگام ارزیابی عملکرد، کارکنان تلاش می‌کنند که بهترین عملکرد و نتایج را به نمایش بگذارند و نشان دهند که سال قبل چقدر برای آن‌ها فوق‌العاده بوده و چقدر لایق دریافت بهترین نتیجه ارزیابی هستند. ایجاد تعهد در همه‌ی اعضای تیم و در عین حال تفکیک پاداش‌ها براساس عملکرد هر فرد، کاری چالش برانگیز برای مدیران است. بعلاوه، این مدیران باید ریسک ناامید کردن برخی کارکنانشان را بپذیرند زیرا بودجه‌ی سازمان محدود است و با همین بودجه، باید تا حد امکان انتظارات تمام کارکنان را برآورده کرد. بیایید با دقت بررسی کنیم که فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان چگونه کار می‌کند.

ارزیابی عملکرد کارکنان و اهداف آن

بررسی اهداف ارزیابی عملکرد کارکنان به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم یک فرآیند مؤثر ارزیابی عملکرد کارکنان چگونه باید انجام شود. وقتی به ارزیابی عملکرد کارکنان می­پردازید بهتر است تا از اهداف آن اطلاع داشته باشید:

• شناسایی کارکنان برای اقدامات مختلف در مورد آنها (تغییر حقوق، ارتقا، انتقال، تعلیق، اخراج و …)
• شناخت آسیب ­پذیری‌­ها، نقاط مثبت و نقاط منفی کارکنان به منظور نقش­‌دهی مناسب به هریک از آن­ها
• تصمیم‌گیری درمورد نیازهای آموزشی کارکنان جهت بهبود عملکرد آنها
• انگیزه دادن به کارکنان از طریق بازخورد دادن و تعیین سطح عملکرد آن‌ها
• ادامه و یا بازبینی برنامه‌های آموزشی و ارتقابخشی
• فراهم کردن منبعی برای تحقیق و ارجاع در آینده

مزایا و اهداف ارزیابی عملکرد سازمان

ارزیابی عملکرد کارکنان یک منفعت دو وجهی برای سازمان دارد که از این قرار است:

این فرآیند، از سویی به سازمان کمک می‌کند تا ارزشمندی و بهره‌وری کارکنان را تعیین کند و از سوی دیگر، به کارکنان کمک می‌کند تا نقش و مهارت‌های خود را توسعه دهند.

ارزیابی عملکرد کارکنان، باعث تغییر در عملکرد سازمان شده و روشن می‌سازد که خدمات کارکنان به سازمان چیست. در یک کلام، هم کارکنان و هم سازمان از ارزیابی عملکرد کارکنان سود می‌برند. نفعی که سازمان می‌برد این است که مدیران می‌توانند زمینه‌های بهبود شرایط کاری را شناسایی کنند و در نتیجه‌ی آن، کارآیی و کیفیت کار کارکنان را افزایش دهند.

با ارزیابی عملکرد کارکنان، استعدادها، مهارت­‌ها و توانایی­‌های کارکنان در سازمان مشخص می­شود تا آن­ها را تشویق به مشارکت بیشتری کند، یا درمورد مسائل و مشکلات رفتاری کارکنان اقدام مناسبی انجام دهد و آن‌ها را در مسیر توسعه‌ی شغلی و مهارتی حمایت کند. این دقیقاً چیزی نیست که سازمان‌ها و کارکنان انتظار دارند؟ ارزیابی عملکرد کارکنان، همچنین فرآیند تصمیم‌‌های استراتژیک مانند تعدیل نیرو، پر کردن جاهای خالی و برنامه‌های جایگزینی را نیز بهبود می‌بخشد. در ادامه، به مزایای ارزیابی عملکرد کارکنان برای کارکنان می‌پردازیم.

ارزیابی عملکرد چه فوایدی برای کارکنان دارد؟

این یک حقیقت آشکار است که هدف اصلی فرآیند ارزیابی عملکرد کارکنان، پیامدهای مثبت برای کارکنان است. ارزیابی عملکرد به آن‌ها کمک می‌کند تا اهمیت نقش و دستاوردهای  خود را در سازمان بشناسند.

• با اجرای این فرآیند، فرصت‌های کارکنان برای ارتقا، دریافت مزایای بیشتر و دسترسی آن‌ها به آموزش‌های لازم برای رشد حرفه‌ای، افزایش می‌یابد.
• ارزیابی عملکرد به کارکنان کمک می‌کند تا زمینه‌های بهبود در حوزه‌های کاری خود را شناسایی کرده و مهارت‌های لازم برای آن را بهبود بخشند.
• از همه مهم‌تر، ارزیابی عملکرد کارکنان زمینه را برای تعامل و گفتگو در مورد اهداف بلندمدت کارکنان فراهم می‌کند.

مطمئن باشید که انجام این فرایند ارزش تلاشی که برای آن می‌کنید را دارد.

ارزیابی عملکرد کارکنان چه فوایدی برای سازمان دارد؟

روی هم رفته، ارزیابی عملکرد کارکنان، نوعی دارایی برای شرکت محسوب می‌شود. در ادامه، شواهدی در تصدیق این ادعا در خصوص فواید ارزیابی عملکرد کارکنان آمده است:

ارزیابی عملکرد کارکنان و توسعه منابع انسانی

فرایند ارزیابی عملکرد کارکنان به مدیران کمک می‌کند تا چارچوبی برای برنامه‌های توسعه شغلی و آموزشی کارکنان ایجاد کنند. ارزیابی عملکرد، نقاط قوت و ضعف کارکنان را تحلیل می‌کند تا از این طریق انتصاب افراد در مشاغل مختلف به طور مؤثر و کاراتری اتفاق افتد.

ارزیابی عملکرد کارکنان عاملی برای گزینش مناسب

ارزیابی عملکرد کارکنان باعث می‌شود که اولاً اهمیت و اعتبار فرایند انتخاب در سازمان مشخص شده، و ثانیاً فرد مناسب در پست مناسب قرار بگیرد. در این زمینه، می‌توان با توجه به تحلیل نتایج ارزیابی عملکرد، تغییراتی در روش‌های انتخاب ایجاد کرد.

ارزیابی عملکرد کارکنان و ارتقاء سازمانی

مدیران می‌توانند از طریق ارزیابی عملکرد کارکنان روند ارتقا را مشخص کنند تا کارکنان کارآمد را به جایگاه بالاتر ارتقا داده و کارکنان با عملکرد ضعیف را تنزیل رتبه داده یا اخراج کنند.

ارزیابی عملکرد کارکنان و افزایش روحیه سازمانی

به سادگی، می‌توان توضیح داد که هر کارمندی علاقمند است نظر سازمان را درمورد عملکرد و توانمندی‌های خود بداند. یک نظام مناسب ارزیابی عملکرد کارکنان، باعث شناخت کارکنان از خودشان شده و به آن‌ها در مسیر توسعه کمک کند. در نتیجه قدرت روحی و رضایت فردی آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت.

ارزیابی عملکرد کارکنان و تزریق انگیزه به سازمان

ارزیابی عملکرد کارکنان، به عنوان یک ابزار انگیزشی نیز می تواند عمل ‌کند. ممکن است با خود بگویید چگونه؟ از طریق ارزیابی، عملکرد کارکنان بررسی می‌شود و اگر به اهداف کاری خود دست یابند، کارآیی آن‌ها مشخص می‌شود. این امر باعث افزایش انگیزه شده و به آن‌ها کمک می‌کند تا احساس مشارکت بیشتری کنند و حس سهیم شدن در توسعه شغلی داشته باشند.

ارزیابی عملکرد کارکنان؛ ابزاری چندکاره برای مدیریت موفق سازمانی

فایده‌ی اصلی ارزیابی عملکرد کارکنان به مدیریت می‌رسد. آن‌ها از طریق این فرآیند، متوجه قابلیت‌های کارکنان می‌شوند و براساس آن می‌توانند برنامه‌ی مناسبی برای ارتقا، جابجایی، تعدیل یا اخراج وی تنظیم کنند. ارزیابی عملکرد کارکنان علاوه بر آن‌که به مدیران کمک می‌کند تا یک ساختار مناسب برای دستمزدها ایجاد نمایند، از آن می‌توان برای ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی نیز استفاده کرد.

روش­های نوآورانه در ارزیابی عملکرد کارکنان

با داشتن فرآیند مناسبی برای ارزیابی عملکرد کارکنان، سازمان راهی برای بهبود عملکرد و بهره‌وری مناسب پیدا می‌کند. یک روش خوب در مرور عملکرد می‌تواند کل تجربه‌ی کارکنان از ارزیابی عملکرد را اثربخش و ارزنده کند. روش‌های نوین ارزیابی عملکرد کارکنان بیشتر روی دستاوردهای شغلی و ارزیابی نتایج کار تمرکز دارند. باید گفت که هر روش ارزیابی عملکرد کارکنان نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد و هیچ روشی را نمی‌توان یافت که در همه جای جهان کاربرد داشته باشد. نکته مهم این است که هیچگاه یک روش مشابه ارزیابی عملکرد کارکنان، برای دو سازمان متفاوت مناسب نیست. در ادامه، چند روش نوین ارزیابی عملکرد کارکنان معرفی شده است که اکثر سازمان‌ها به آن‌ها اقبال داشته‌اند.

ارزیابی عملکرد کارکنان به روش روانشناختی

این روش، یکی از جذاب‌ترین و شهودی‌ترین روش‌های ارزیابی عملکرد کارکنان است، که برای تعیین پتانسیل‌های بالقوه و پنهان کارکنان کاربرد دارد. این روش، به جای عملکرد گذشته‌ی کارکنان، عملکرد آینده‌ی آنها را می‌سنجد. در حقیقت، روش روانشناختی بر مهارت بین فردی و مهارت رهبری، توانایی‌های شناختی، عاطفی و فکری و ویژگی‌های شخصیتی فرد که بر عملکرد شغلی وی تأثیر می‌گذارند، تمرکز می‌کند. در مقایسه با سایر روش‌ها، ارزیابی، روانشناختی را می‌توان به راحتی اجرا کرد. مزیت اصلی این روش آن است که اطلاعات قابل اندازه‌گیری و عینی از عملکرد و پتانسیل کارکنان استخراج می‌کند. این روش برای کارکنان درون‌گرا و خجالتی مناسب است، زیرا به کمک آن می‌توانند پتانسیل‌هایشان را به نمایش گذاشته و خود را اثبات کنند.

مدیریت عملکرد در زمان واقعی (Real-Time Performance Management)

سخن پایانی

داشتن مجموعه‌ای از اهداف مشخص برای ارزیابی عملکرد کارکنان، به شما کمک می‌کند تا یک مزیت رقابتی نسبت به دیگران به دست آورید. در نهایت، شما قادر خواهید بود تصمیمات منطقی‌تری با توجه به توسعه و پیشرفت سازمان و کارمندان اتخاذ کنید. رضایتی که در پی افزایش تعلق و از خودگذشتگی کارکنان خود با اجرای ارزیابی عملکرد کارکنان تجربه خواهید کرد؛ خستگی تمامی تلاش‌هایی که برای اجرای افزایش عملکرد انجام داده‌اید را از یادتان خواهد برد. زمانی‌که این فرآيند را اجرا کنید، به شما اطمینان می‌دهیم که نتایج مثبتی را پیش روی خود خواهید داشت.

اگر به دنبال ابزاری برای ارزیابی عملکرد کارکنان هستید، نرم افزار مدیریت پروژه همتیک می‌تواند به شما کمک کند، در اینجا می‌توانید در مورد ویژگی ارزیابی عملکرد در همتیک بخوانید.